قحطی نان در تهران و یورش ن به کاروان ناصرالدین شاه قاجار
هنریش بروکش سفیر پروس در ایران که درهمان زمان قحطى در ایران و تهران بود درباره قحطى و سپس شورش ن تهران شرح مفصل و درخور نگرشى داده که در دیگر منابع در دسترس نگارنده نیامده است. وى مى نویسد:
از روز 25 فوریه (سال 1861) سرماى تهران شدت یافت و برف شدیدى شب و روز باریدن گرفت به طورى که خیابانها و کوچه ها غیر قابل عبور شد.قیمت نان مرتب در حال افزایش بود و وضع سرسام آور و غیر قابل تحملى پیدا کرده بود. یک من نان که سابقا پنج شاهى قیمت داشت، اکنون قیمتش به یک قران (20 شاهى) بالا رفته و بدتر از همه نان خیلى کم است.
نانواها آرد کمى را پخت مى کنند و نان خود را فقط به مشتریان قدیمى و آشنایان مى فروشند و طبقات عادى با همین قیمت هم نان بدستشان نمى رسد. جلو دکانهاى نانوایى ازدحام و شلوغى عجیبى است. مردم سخت عصبانى و ناراحت هستند و به نانواهایى که نان را فقط به دوستان و آشنایان خود مى دهند، حمله مى کنند.
در بازار چند دکان نانوایى به همین علت مورد هجوم مردم واقع شد و ن آنها را غارت کردند به گونه اى که فراشان حکومتى ناچار شدند حفاظت از دکانهاى نانوایى را به عهده بگیرند.
بچه ها در کوچه و بازار آهنگها و ترانه هایى در اعتراض به کمبود نان و انتقاد از مأموران دولتى مى خوانند کمبود و مضیقه نان با وجود اقداماتى که براى رفع آن مى شود افزایش مى یابد و در آخر فوریه این کمبود به اوج خود رسید قیمت گندم و جو چنان بالا رفته است که در مقابل هر من گندم و یا جو دو قران مطالبه مى کنند برنج هم به همین نحو بالا رفته و یک من برنج به قیمت سه قران به فروش مى رسد. مردم گرسنه با رنگهاى پریده ضعیف و ناتوان در کوچه و خیابان به دنبال نان مى دوند.
از عابران تقاضاى کمک و یک لقمه نان مى کنند. غالبا این مردم گرسنه از فرط ضعف و ناتوانى بر زمین غلطیده و بیهوش مى شوند و عده اى در کنار همین کوچه ها جان مى دهند. مناظر دلخراشى از این قبیل را که در تهران دیده ام هرگز نمى تواند فراموش کنم.»
وی در ادامه می نویسد:
روز اول ماه مارس ناصر الدین شاه که چند روزى براى شکار به جاجرود رفته بود. طبق معمول یک ساعت قبل از غروب آفتاب به تهران بازگشت، ولى هنگامى که کالسکه شاه و همراهان او به نزدیک ارگ رسید شاه با کمال تعجب مشاهده کرد که عده زیادى هیجان زده داد و فریاد مى کنند و جلوى دروازه خارجى ارگ جمع شده اند و راه ورود کالسکه او و همراهانش را به طرف دروازه مسدود کرده اند.
وقتى ناصر الدین شاه کمى نزدیک تر آمد با حیرت متوجه شد که این عده حدود پنج شش هزار نفرى ن چادرى هستند. این ن به عنوان عزا و ناراحتى گل به سر خود زده و روبندهاى صورتشان را باز کرده بودند و به نظر مى رسید که چیزى را به شاه مى خواهند بگویند.
کالسکه چى شاه وقتى به این جمعیت نزدیک شد مهار اسبها را کشید و فراشهایى هم که در رکاب شاه بودند دو دل ماندند که چه باید بکنند، ولى شاه که از این وضع غیرمنتظره دچار ترس و نگرانى شده بود از داخل کالسکه با دست اشاره کرد که جلو بروند.
کالسکه چى به اسبها نهیب زد و آنها پیش تاختند و صف ن را شکافتند و فراشها هم با چوب و شلاق سعى داشتند جمعیت ن را کنار بزنند و راه را باز کنند. در این موقع فریاد خشمگین ن بلند شد و با سنگ
ادامه مطلب
درباره این سایت